© 2024 SURF
Aanleiding voor dit onderzoek is de hoge werkdruk van zijinstromers in beroep tijdens hun opleidings- en werktraject. In dit onderzoek werkten Milkshake Research, schoolbesturen (Talent Primair, Het Sticht, SPOU, Laterna Magica), de pabo, en twee lectoraten: Werken in Onderwijs en Human Experience & Media Design van Hogeschool Utrecht intensief samen. Onderzocht is hoe zijinstromers in beroep hun tijd besteden en hoe zij dit ervaren. Daarnaast is onderzocht hoe tijdgebruik gebruiksvriendelijk te meten is.
De onderzoeksmethode betreft Data informed ethnography. Het tijdgebruik van zijinstromers werd automatisch gemeten met behulp van locatietracking via smartphones en de Lifecycle-app. Lifecycle gebruikt locatiegegevens om tijdsgebruik bij te houden en dagelijkse activiteiten van gebruikers in kaart te brengen. In aanvulling daarop ontvingen zijinstromers één keer per dag een Whats App vraag waarin zij de mate van ervaren werkdruk (schaal van 1-5) konden aangeven. Conclusies zijn getrokken op basis van de automatische locatiegegevens en tijdsdrukbeoordelingen. Deze conclusies werden gevalideerd in semigestructureerde interviews.
Deze interviews bevestigden dat (1) alle getrokken conclusies correct waren en (2) dat de methode niet belastend was voor de deelnemers. Tevens konden we verschillende conclusies trekken met betrekking tot de ervaren tijdsdruk van zijinstromers. Met name in het begin van het traject en in relatie tot de werk-privé balans blijkt tijdsdruk een prominente rol te spelen. Stress wordt waargenomen wanneer zijinstromers een onjuiste inschatting maken van de benodigde tijd voor een activiteit, of wanneer de communicatie vanuit hun onderwijsinstelling met betrekking tot bijvoorbeeld beroepsproducten in de praktijk en te maken toetsen onduidelijk is. Een voorspellende factor voor werkbelasting blijkt onder andere te liggen in het frequente reizen tussen werk, opleiding en thuis. Hoge werkdruk werd tevens waargenomen wanneer piekmomenten op de school (zoals bijvoorbeeld het schrijven van rapporten) en periodes met examens op de opleiding samenvielen.
Zijinstromers in het primair onderwijs combineren een opleiding tot bevoegd docent met een baan in het primair onderwijs en hebben daarnaast vaak nog een gezin. Het opleidingstraject wordt door veel studenten als “zwaar” ervaren en de uitval is hoog, soms met grote gezondheidsschade (burnout). Dat is ernstig voor de studenten, maar het is ook ernstig omdat zijinstromers cruciaal zijn in de strijd tegen het lerarentekort waar het primair onderwijs mee kampt.
Terwijl breed bekend is dat de opleiding zwaar is, is niet precies bekend hoe en wanneer het traject zwaar is. Dat betekent dat het ook niet goed mogelijk is om het traject aan te passen. Hoe kan het traject didactisch, logistiek en qua begeleiding beter aansluiten bij deze groep? Er is scherp inzicht nodig in hoe zijinstromers hun tijd besteden, hoe en wanneer zij tijdsdruk ervaren, en op welke momenten die druk onaanvaardbaar wordt. Dat is een complexe vraag omdat tijdsdruk ervaren niet exclusief het gevolg is van veel werk hebben. Het gaat ook over of gepland werk gedaan kon worden, of er flow ervaren is, of werk/opdrachten relevant voelen, etc.
Het verkrijgen van dat inzicht vraagt om tijdsbestedings/tijdservaringsonderzoek. Echter, dit soort onderzoek is klassiek belastend voor deelnemers. Er moet bijvoorbeeld meerdere keren per dag een vragenlijst worden ingevuld: nog een extra taakje. Deze kiemaanvraag wil een innovatieve manier van tijdsonderzoek doorontwikkelen: met behulp van smartphones en wearables data automatisch en half-automatisch verzamelen. Naast een helder inzicht in hoe de student door de opleiding reist (“user journey”) en dus waar in de opleiding de pijnpunten zitten, levert dit onderzoek ook een natuurlijke aanleiding op om met veel schoolbesturen en zijinstromers in gesprek te gaan: een vruchtbare basis voor het vormen van een langdurig en stevig consortium waarbinnen verder onderzoek naar zijinstromers gedaan kan worden.