Van zeegras tot duurzame textieltoepassing

Onderzoekers Conny Groenewegen en Marijke Bruggink en Tjeerd Veenhoven werkten samen met IXX Creates, dat duurzame waardeketens creëert in textielproducten en Fatboy, als designlabel duurzamer wil produceren en groepen studenten van WUR, Saxion en ArtEZ.

Studenten van WUR voerden middels een Academic Consultancy Training (ACT) project een literatuuronderzoek uit naar Europese zeegrasvarianten, hun rol in het ecosysteem, eigenschappen van de plant en daaruit voortvloeiende mogelijke toepassingsmogelijkheden. Dit onderzoek is uitgewerkt in het rapport ‘Seagrass: possible career or washed up?’ met aanbevelingen en uitgebreide literatuurlijst.
ArtEZ onderzoekers hebben breder literatuuronderzoek gedaan en bronnen verzameld rond historische en actuele toepassingen van zeegras. Daarnaast hebben zij ontwerpend onderzoek gedaan naar het zeegras d.m.v. van materiaalexperimenten en door het ontwikkelen van prototypes en speculatieve scenario’s. Deze experimenten zijn gedaan in samenwerking met studenten en alumni van de BA-opleiding ArtEZ Product Design en de resultaten hiervan zijn gepresenteerd in een eindexpositie en in de digitale publicatie ‘Exploring seagrass for sustainable design’, welke wordt uitgebracht bij ArtEZ Press.

Studenten van Saxion namen deel aan dit onderzoek in een ‘smart solutions semester’. Zij hebben laboratoriumonderzoek verricht om de geschiktheid van zeegras voor textieltoepassingen te testen, o.a. door het cellulosegehalte in de plant vast te stellen. Ook hieruit volgde een serie materiaalexperimenten. Daarnaast hebben zij de business-case van zeegras als duurzame grondstof onderzocht. Hun onderzoek en aanbevelingen zijn gepresenteerd in het rapport ‘New applications for Seagrass’.

Naast de fysieke resultaten in de vorm van prototypes en de inzichten die gevat zijn in onderzoeksrapporten, leverde dit project nieuwe connecties op tussen ArtEZ als creatieve onderzoeksinstelling en wetenschappelijk onderzoekers, en tussen ArtEZ en de industrie in de vorm van samenwerking met Fatboy, die naar aanleiding van dit onderzoek mogelijk nog vervolg zal krijgen.

Steeds meer stakeholders in mode- en textielketens zien het belang van radicale veranderingen voor een duurzame en circulaire economie. Natuurlijke, hernieuwbare grondstoffen en afvalstromen uit de agrofoodsector vormen voor ontwerpers en industrie een kans producten te ontwikkelen binnen circulaire en lokaal georganiseerde waardeketens. Geïnspireerd door toekomstvisie ‘Nederland in 2120’ met veel ruimte voor ‘waterbouw’, onderzoeken we de mogelijkheden om in onbruik geraakte zeegrasgewassen (opnieuw) in te zetten voor duurzame textieltoepassingen. ArtEZ Future Makers heeft in gesprekken met praktijkpartners de vraag opgehaald hoe watergrassen weer als grondstof beschikbaar kunnen worden gemaakt voor duurzaam ontwerpen voor onder meer kleding, schoenen, interieur en meubels, mede o.b.v. historische en actuele kennis m.b.t. het telen, oogsten, verwerken en toepassen van watergewassen. Deze praktijkvraag is vertaald naar twee onderzoeksvragen:
1. Welke Europese en met name Nederlandse zeegrassen hebben de juiste eigenschappen om ze ecologisch en economisch duurzaam te telen, oogsten en te verwerken – al dan niet gecombineerd met andere duurzame materialen – tot grondstof voor textiele toepassingen?
2. Welke historische kennis van verwerking en toepassingen van zoet- en zoutwatergrassen in producten is (nog) beschikbaar en relevant voor het ontwikkelen van duurzame waardeketens voor consumentgoederen?
Praktijkpartners zijn The Fieldwork Company, specialist in restoratie en teelt van zeegrassen en Jolijn Fiddelaers, duurzame ontwikkelaar van textiele producten voor diverse designlabels. Tapijtmuseum Genemuiden en Wageningen Universiteit & Research zijn als kennispartners betrokken. Het tapijtmuseum bezit kennis van verwerking van zoetwatergewassen voor producten en WUR onderzoekt de gewenste eigenschappen van zeegras voor textiele toepassingen. Onder begeleiding van enkele ontwerpers-onderzoekers zullen ontwerpstudenten experimenteren met zeegras.
Beoogde projectresultaten zijn een wetenschappelijke rapport i.s.m. WUR, materiaalsamples en productproeven van zeegras, globale keten- en stakeholderanalyses voor kansrijke producten van zeegras en disseminatie- en netwerkactiviteiten t.b.v opzet vervolgonderzoek en uitbreiding consortium.