© 2024 SURF
De werkdruk in de gezondheidszorg is erg hoog. Dat zien we terug in berichten over medewerkers die overspannen worden en over organisaties die moeite hebben voldoende personeel te werven. Hierdoor komt bovendien de kwaliteit van de zorg onder druk te staan. Voor het aanpakken van
deze werkdrukproblematiek heeft het lectoraat Arbeidsorganisatie en Arbeidsproductiviteit, samen met teamleiders in de zorg, een online handleiding ontwikkeld (www.minderwerkdrukindezorg.nl) waarmee teamleiders samen met hun team (1) de feitelijke werkdruk in kaart kunnen brengen en (2) werkdrukproblemen kunnen analyseren en oplossen.
Uniek aan deze aanpak is ten eerste dat ze zich richt op het werk zelf als oorzaak van werkstress en niet op de personen die dat werk uitvoeren. Uniek is ten tweede dat werkdrukproblemen (onoplosbare procesverstoringen) tegelijkertijd efficiency problemen zijn. Verminderen van de werkdruk leidt zo tegelijkertijd tot verbeteren van de efficiency en kwaliteit van het zorgproces.
Het door het team uitgevoerde werkdrukonderzoek bestaat dus uit twee delen: eerst wordt de feitelijke werkdruk onderzocht. Dit resulteert in een overzicht van knelpunten waarvan het hele team zegt: daar hebben we last van bij de uitvoering van ons werk, dat ligt niet aan ons maar aan de organisatie van het werk en als we deze knelpunten oplossen reduceren we niet alleen de werkdruk, maar ook de efficiency en kwaliteit van het zorgproces. Vervolgens hebben ze een knelpunt geselecteerd en met behulp van de A3 methode geanalyseerd en opgelost.
Onze werkdrukaanpak bezit dan ook de volgende kenmerken:
• Ze gaat over (de organisatie van) het werk en niet over personen en corrigeert daarmee de eenzijdige aandacht op persoonsgericht beleid.
• Ze gaat over feiten en niet over gevoelens en ook niet over aannames.
• Werkdrukproblemen zijn tegelijkertijd efficiency problemen; reduceren daarvan verhoogt dus ook de efficiency van het zorgproces.
• Het onderzoek wordt in stappen uitgevoerd: eerst analyseren en dan pas oplossen. Zo wordt ‘jumping to solutions’ voorkomen.
• Het onderzoek wordt samen met het team uitgevoerd waardoor draagvlak voor zowel analyses als oplossingen gecreëerd wordt.
Maatschappelijke urgentie: ‘Triple Aim+’
De gezondheidszorg staat voor een grote uitdaging: het verbeteren van de volksgezondheid met behulp van kwalitatief betere en goedkopere zorg. Dit wordt in de zorg de ‘Triple Aim’ genoemd. Tegelijkertijd is de werkdruk in de gezondheidszorg hoog. Het behalen van deze doelen mag dan ook niet ten koste gaan van de gezondheid en het welzijn van de medewerkers. Dit noemen we ‘Triple Aim+.’ Daartoe is in een eerder SIA RAAK project (‘Zorgarbeidsinnovatie’) door het lectoraat A&A een werkdrukinstrument voor operationele zorgmanagers (voortaan: teamleiders) in de zorg ontwikkeld.
De praktijkvraag: de behoefte aan een ontwerpinstrument
Met behulp van het eerder ontwikkelde instrument inventariseren teamleiders met hun team werkdrukproblemen. Het resultaat van het diagnostisch werkdrukonderzoek is een door het team gevalideerde lijst van knelpunten. Het werkdrukinstrument is erg succesvol. Teamleiders zijn enthousiast over het gebruik ervan. Ze ervaren echter problemen bij het ontwerpen van oplossingsmaatregelen. Teamleiders hebben behoefte aan middelen die hen ondersteunen bij het ontwerpen van oplossingsmaatregelen voor de knelpunten die in het diagnostisch werkdrukonderzoek zijn geïnventariseerd.
De onderzoeksvraag
In de literatuur is veel bekend over slimme oplossingsmaatregelen. Deze kennis is echter in deze vorm niet toegankelijk en/of bruikbaar voor teamleiders. De onderzoeksvraag luidt dan ook: hoe kan de bestaande kennis over slim organiseren in een voor teamleiders bruikbare vorm beschikbaar worden gemaakt?
Bijdrage dit project
In dit project maken we, samen met de teamleiders, de beschikbare kennis op het gebied van zowel organisatie- en functieontwerp als van procesverbetering geschikt voor gebruik door teamleiders. We leveren drie soorten producten op:
• Kennisproducten: artikelen in de vak- en wetenschappelijke literatuur.
• Praktijkproduct: een handleiding ‘Ontwerpen oplossingsmaatregelen’ voor teamleiders in de zorg.
• Onderwijsproduct: een module ontwerponderzoek (van oplossingen) als vervolg op de module diagnostisch werkdruk onderzoek (van problemen/knelpunten).