Sociaal Aanraken Op Afstand

Doel: Een effectieve en toegankelijke (technologische) toepassing ontwikkelen die sociaal aanraken op afstand mogelijk maakt, simuleert of vervangt.
Methode: Dit project is uitgevoerd aan de hand van de Design Thinking Methode. Op verschillende momenten hebben sessies plaatsgevonden met experts en zorgprofessionals. Ook vonden vijf interviews met naasten en cliënten plaats en is een literatuurstudie uitgevoerd om zicht te krijgen op de betekenis van sociaal aanraken, de zintuigelijke aspecten, welke belemmeringen ervaren werden door de maatregelen, en welke oplossingen al gebruikt werden. Vervolgens is met (zorg)professionals gebrainstormd over oplossingsrichtingen en zijn drie prototypes ontworpen en getest.
Resultaten: Sociaal aanraken is essentieel voor onze gezondheid, waarbij het moet gaan om persoonlijke interactie tussen mensen. Ook zijn een warme en fijne uitstraling, en meerdere zintuigen van belang.
Soft-Touch: Nekkraag met haptische bewegingen waarmee een hand op schouder of omarming gesimuleerd wordt, gecombineerd met beeldbellen waarbij de achtergrond hetzelfde is, waardoor het lijkt alsof je in dezelfde ruimte bent. Respondenten ervaarden het als prettig, maar het voelde niet als een omarming. Ook kriebelde de stof en maakte het geluid.
Connect-to-Sleep: Kussen met geïntegreerde warmte en geluid van naaste. Respondenten vonden het prettig, ervaarden nabijheid/ geborgenheid, alleen was de diameter te groot, waardoor het niet goed neergelegd kon worden.
Hands-2-Hold: Fidget van twee handschoenen aan elkaar gekoppeld door een slang met vloeistof. Door er in te knijpen voelt de ander dat jij knijpt. Respondenten vonden het een leuke ervaring, je voelt echt dat iemand in de hand knijpt, alleen werd het water snel koud.
Conclusie: Bij het simuleren, vervangen of ondersteunen van sociaal aanraken gaat het vooral om het nabootsen van interactie tussen personen, waarbij meerdere zintuigen geprikkeld worden. De prototypes werden als prettig ervaren, maar aanpassingen en verder verkenning zijn nodig om sociaal aanraken te simuleren of ondersteunen.

De coronacrisis heeft aanleiding gegeven tot het project ‘Sociaal Aanraken Op Afstand’. Ingrijpende maatregelen van de overheid zijn afstand houden tot elkaar (de ‘anderhalve meter maatschappij’) en het zoveel mogelijk vermijden van lichamelijk contact. In verpleeghuizen, thuiszorg, ziekenhuizen instellingen voor mensen met een verstandelijke beperking zijn zorgverleners met schrijnende situaties geconfronteerd: cliënten mochten niet meer bezocht of aangeraakt worden, in de palliatieve fase moest op afstand afscheid genomen worden en zijn er mensen alleen gestorven zonder de nabijheid van hun naasten. Professionals staan voor het vraagstuk hoe de fysieke anderhalve meter-afstand te overbruggen wanneer sociale aanraking niet of verminderd mogelijk is? Dit heeft geleid tot de vraagstelling: ‘Met welke effectieve en toegankelijke toepassingen of interventies, al dan niet ondersteund met technologie, kan sociaal aanraken voor mensen met een palliatieve zorgbehoefte 1) mogelijk blijven, met inachtneming van veiligheidsvoorschriften; 2) op afstand gesimuleerd worden en/of 3) vervangen worden?’ In een samenwerkingsverband is expertise gebundeld op het gebied van zorg, sociale aanraking, technologie en ethiek. Het project is geïnitieerd vanuit de Saxion Academie Gezondheidszorg, lectoraat Verpleegkunde, en de zorgorganisaties Zorgaccent en Gelre Ziekenhuizen, waarbij verbinding is gezocht met relevante lectoraten binnen de hogeschool (Industrial Design, Ambient Intelligence, Sustainable & Functional Textiles, Technology Health & Care en Ethiek & Technologie) en een MKB-onderneming. De complexiteit van het vraagstuk maakt dat bestaande opties zorgvuldig gewogen of aangepast moeten worden, of dat er multidisciplinair gericht nieuwe oplossingsrichtingen ontwikkeld moeten worden. Deze KIEM-aanvraag levert hiertoe een aanzet, op basis waarvan een meer gerichte vervolgaanvraag kan worden geschreven. De innovatievraag blijft actueel, ook na de COVID-19 pandemie, indien zorgvragers om andere redenen geïsoleerd verzorgd dienen te worden, bijvoorbeeld door besmetting met de MRSA-bacterie of andere infectieziekten.