© 2024 SURF
De slimme stad van de toekomst kan drones omvatten voor diverse toepassingen zoals bezorging,
landbouw, gebouwinspectie, en medische spoedbezorgingen. Om drones in te zetten in de slimme stad van
de toekomst is acceptatie vanuit de burgers cruciaal. Burgers kunnen zich vaak moeilijk een beeld vormen
van drone-gebruik en voelen zich niet voldoende uitgerust om mee te denken over de vormgeving van een
slimme stad met drones.
Om die reden is er middels literatuuronderzoek en expertonderzoek (in de vorm van diepte-interviews)
diepgaande informatie verzameld rondom de mogelijkheden van drone-toepassingen in de slimme stad van
de toekomst. Via een VR Moral Lab is een virtuele stad (Eindhoven) vormgegeven waarin burgers als codesigner worden betrokken bij het ontwerp. Burgers kregen in deze virtuele omgeving twee scenario’s
voorgelegd:
1. Hulpdienstdrone
Respondenten kunnen spelen met het designelement hoogte van de drones.
Dilemma 1: Ik zou drones voor transport van donororganen in de stad accepteren, zolang de drones geen
camerabeelden opslaan.
2. Postpakket drone
Respondenten kunnen spelen met het designelement vliegroutes van de drones.
Dilemma 2: Ik vind het goed wanneer een drone over de openbare weg vliegt, maar niet over gebouwen en
woningen.
Op basis van de antwoorden transformeert de virtuele wereld en zien respondenten direct wat de impact is
van drones in de slimme stad van de toekomst. Vanuit de bibliotheek in Eindhoven (een openbare ruimte in
het centrum van Eindhoven) hebben n=137 burgers deelgenomen aan het onderzoek. De respondenten
beleefden de VR simulatie, waarna middels een kort interview (onbewuste) waarden werden achterhaald.
Overall laten analyses zien dat burgers enthousiaster zijn over dilemma 1 (M=5,59 op een 7-punt likert
schaal, waarbij 7 staat voor helemaal mee eens) dan dilemma 2 (M=4,75 op een 7-punt likert schaal, waarbij
7 staat voor helemaal mee eens).
De slimme stad van de toekomst is een stad met drones. In toenemende mate onderzoeken aanstormende tech-bedrijven hoe ze businesscases kunnen maken van drone-diensten in uiteenlopende toepassingen. Denk aan bezorgdrones, drones voor landbouwbewerking, drones voor gebouwinspectie, drones om zonnepanelen schoon te maken, of drones die spoedbezorgingen uitvoeren in de medische sector. Er is een enorm technologisch enthousiasme onder ontwerpers van drone-toepassingen om tot waardevolle producten en diensten te komen. Tegelijkertijd staat dat in schril contrast met zorgen en wantrouwen onder burgers rondom belangrijke publieke waarden, zoals privacy, veiligheid, duurzaamheid en leefbaarheid. Voornaamste uitdagingen hierbij zijn dat burgers zich weinig kunnen voorstellen bij drone-toepassingen, ze zich onvoldoende geëquipeerd voelen mee te denken over hoe een slimme stad met drones eruit moet zien, en dat drone-ontwikkelaars onvoldoende zicht hebben op de ethische vraagstukken van de burgers die voortvloeien uit dronetoepassingen. Er wordt veel onderzoek gedaan over burgers, maar niet met burgers. Gezien de snelle technologische ontwikkelingen is het stellen van juridische- of beleidskaders een onvoldoende werkbaar antwoord, en is er vooral behoefte aan ‘moral design’ als belangrijke bouwsteen voor innovatie. Zodoende staat in dit projectvoorstel de volgende onderzoeksvraag centraal:
Welke designprincipes voor drone-toepassingen in de openbare ruimte ontstaan wanneer je burgers als co-designer betrekt bij het ontwerp ervan?
Hiertoe hebben we een breed consortium opgezet rondom Brainport Eindhoven waarbinnen drone-ontwikkelaars, onderzoekers en burgers samen kunnen ontwerpen, op basis van drie verschillende dronetoepassingen1 om zodoende te komen tot designprincipes voor civiele dronetoepassingen die passen bij een slimme stad van de toekomst. Om het voorstellingsvermogen zo goed mogelijk op te rekken, wordt gebruik gemaakt van VR-technologie in een zogeheten Moral Lab in het Stadslab Eindhoven. Studenten van ROC Tilburg, Fontys Eindhoven en Technische Universiteit Eindhoven staan centraal binnen dit project, en werken onder meer samen in een Innovatiehub Digital Transformation (Fontys Hogescholen).