Project Impact - hefbomen voor sociale ontwerpers

Project Impact heeft pijlers ontwikkeld voor een methode die ontwerpers kunnen gebruiken om meer grip te krijgen op de maatschappelijke impact van hun projecten. Dit deden we samen met vier ontwerpbureaus, Dutch Design Foundation, de Design Master (WdKA) en docenten/studenten van de opleiding CMD bij Hogeschool Rotterdam. In het verloop van het onderzoek werd bevestigd dat ontwerpers die maatschappelijke impact willen maken nog geen gemeenschappelijk perspectief hebben ontwikkeld erop wat “impact” is. Hoewel velen werken met contextmaps (om het veld van hun invloed te schetsen) en “Theory-of-Change” modellen wordt er nog weinig gekeken naar de invloed van ontwerpkracht op sociale systemen.
Door ideeën vanuit complexiteitstheorie en social dynamics over hefbomen voor systemische impact te vertalen naar de praktijk van sociaal ontwerp, maakkracht en co-design in te zetten, is een methode ontstaan die praktisch ingezet kan worden voor planning, aanscherping en evaluatie van de impact van sociale ontwerpprojecten. Intussen worden onderdelen van deze methode al gebruikt om derdejaars bachelor ontwerpstudenten en master ontwerpstudenten bij Hogeschool Rotterdam voor te bereiden op het omgaan met de complexiteit van hun opdrachten. Tevens biedt de methode handvatten voor het ontwikkelen van een nieuwe taal waarmee ontwerpers en hun opdrachtgevers maatschappelijke impact van projecten kunnen duiden. De projectdeelnemers zijn enthousiast om de resultaten van Project Impact te gebruiken om met een groter consortium door te werken aan een nuancering en bredere onderbouwing deze methode door middel van praktijkcases. Tevens zijn er ideeën om de methode middels een groter project breed in te bedden zodat ze b.v. online aangeboden kan worden. Uiteindelijk doel is de professionalisering van sociaal ontwerp en het vergroten van de positieve invloed die vanuit deze creatieve expertise uitgeoefend kan worden op het omgaan met de grote maatschappelijk vragen van deze tijd.

De grote maatschappelijke opgaven van deze tijd zoals de transities naar een energieneutrale productie- en consumptie, een inclusieve en eerlijke maatschappij en een duurzaam voedselsysteem dagen het ontwerpvak uit. Naast het ontwerpen van nieuwe producten of diensten worden ontwerpers steeds vaker gevraagd om projecten binnen deze transities te faciliteren door ontwerp en om samen te werken met organisaties of multi-stakeholdernetwerken aan schaalbare maatschappelijke oplossingen. Zodoende kunnen ontwerpers als ‘sociale ontwerpers’ in groeiende mate bijdragen aan het vergroten van maatschappelijke veerkracht. Hun open mindset, maar ook hun vermogen om te codesignen en oplossingen met gebruikers te testen maakt hen in de ogen van overheden en andere organisaties geschikt voor deze taak. Tijdens deze taak staan ontwerpers en afstuderende ontwerpstudenten echter voor een grote uitdaging: ze moeten samen met opdrachtgevers bepalen a.) op welke schaal ze binnen een bestaand systeem het beste kunnen interveniëren (b.v. in de wijk, op regionaal of op nationaal niveau) en b.) op welke aspecten (b.v. het veranderen van intenties van stakeholders, van regels voor samenwerking, of van de informatieflow) ze zich het beste kunnen richten om impact te maken.
Het Project Impact onderzoek zal uitgangspunten voor deze keuze verkennen zodat ontwerpers hun interventies systematisch kunnen modelleren en communiceren. Project Impact zal hiervoor het denken over ‘leverage points’ (hefboompunten) voor systeemverandering samenbrengen met de expliciete en impliciete praktijkkennis van sociale ontwerpers en een framework ontwikkelen. Dit framework zal niet alleen handvatten geven aan het bepalen van invalshoeken voor sociaal ontwerp, maar ook een taal ontwikkelen om deze overwegingen te delen met opdrachtgevers (overheden, bedrijven) met het doel een betere samenwerking, en uiteindelijk meer impact. Project Impact is een verkenning van de mogelijkheden en dimensies van een dergelijk framework. Het zal ook, in codesign met de doelgroep een eerste handvat voor sociale ontwerpers ontwikkelen, testen en opleveren.