© 2024 SURF
Zonvarken, een kleinschalig duurzaam varkenshouderijconcept dat verschillende vernieuwende milieu- en dierenwelzijnsmaatregelen implementeert, wilde graag weten hoeveel broeikasgassen er bij de productie van hun varkensvlees worden uitgestoten, om hun product onderbouwd als “duurzame keuze” te kunnen positioneren en om hun bedrijfsvoering verder te verduurzamen. Aeres heeft deze vraag opgepakt in samenwerking met agro-kenniscoöperatie De Marke en de bedrijven Koks Agro en Voerwaarts (producent van het ‘circulaire’ varkensvoer dat de varkens krijgen). Het onderzoek maakt gebruik van de methode Levenscyclusanalyse (LCA). Daarom is ook Wageningen Livestock Research (WLR) als externe kennispartij betrokken.
De onderzoeksvragen waren:
1: Hoeveel beter scoort het Zonvarken-concept op emissies van broeikasgassen en ammoniak, vergeleken met het gemiddelde gangbare en biologische varkenshouderijsysteem?
2: Welke aanpassingen in voeder- en mestmanagement, mestbewerking/verwerking en mestafzet geven de optimale balans tussen milieuresultaat, dierenwelzijn en bedrijfsresultaat?
WLR heeft eerst een reeds door hen ontwikkeld LCA-model (voor melkveehouderij) aangepast zodat dit bruikbaar werd voor de varkenshouderij. Hierbij werden aannames gedaan voor emissiefactoren die specifiek zijn voor Zonvarken. Het model werd gevuld met data van Zonvarken, zoals aantal dieren, slachtgewicht, stalsysteem en exacte samenstelling van het voeder. Hieruit berekende het model de “carbon footprint”. Vervolgens werd het model gevuld met data uit de gangbare en de biologische varkenshouderij, wat de vergelijkings-footprints opleverde. Daarna werden ook uit de literatuur carbon footprints gehaald van gangbaar en biologisch varkensvlees en van verschillende soorten vegetarische vleesvervangers.
Voorzichtige conclusie: de carbon footprint van Zonvarken-vlees is inderdaad lager dan die van gangbaar en biologisch varkensvlees en sommige vleesvervangers. Verdere verbetering kan vooral worden gezocht in aanpassing van het voeder. De maatregelen voor dierenwelzijn lijken niet negatief door te werken in het milieuresultaat. Vanwege de tijd die nodig was voor aanpassing van het model is in de studie minder tijd gegaan naar de koppeling met het bedrijfsresultaat.
Een ideaal varkenshouderijsysteem is tegelijk zeer milieu- en zeer diervriendelijk en levert een goed bedrijfsresultaat voor de ondernemers. ZON varkens is een nieuw varkenshouderijconcept dat deze integrale duurzaamheid wil realiseren: in het landschap inpasbare, kleine stallen; drie dierenwelzijnssterren van de Dierenbescherming en een combinatie van technieken om emissies van ammoniak en broeikasgassen te minimaliseren, via innovaties in de voerstroom en het mestmanagement. Waar het basisconcept inmiddels ontwikkeld is, zijn er op verschillende aspecten nog keuzes en aanpassingen mogelijk om de balans tussen de milieuscore, dierenwelzijn en bedrijfsresultaat te optimaliseren. Twee bij het concept betrokken bedrijven en een agro-kenniscoöperatie uit dezelfde regio (Achterhoek) hebben Aeres Hogeschool Dronten benaderd om gezamenlijk een studie te doen naar de huidige milieuscore, de mogelijke verbeterpunten en de beste balans. De methode Levenscyclusanalyse vormt de basis van de studie. Omdat er gebruik gemaakt zal worden van LCA-modellen zoals Feedprint van Wageningen University & Research (WUR) is WUR ook betrokken als externe kennispartij.
De onderzoeksvragen zijn:
1: Hoeveel beter scoort het ZON Varkens-concept op emissies van broeikasgassen en ammoniak, vergeleken met het gemiddelde gangbare en biologische houderijsysteem? (Dit betreft het doorrekenen van het basisconcept.)
2: Welke aanpassingen in voeder- en mestmanagement, mestbewerking/verwerking en mestafzet geven de optimale balans tussen milieuresultaat, dierenwelzijn en bedrijfsresultaat? (Dit betreft het doorrekenen van varianten (scenario’s)). Deze hoofdvraag kent een aantal deelvragen, waarbij eerst de mogelijke aanpassingen worden geïnventariseerd, daarna scenario’s worden gebouwd en doorgerekend, waarna ten slotte samen met de betrokken bedrijven en op basis van hun waarden en gewenste marktpositie de optimale balans wordt bepaald.
Het gebruik van de LCA-methode voor het maken van duurzaamheidsafwegingen in een nieuw houderijconcept is relevant in het kader van kringlooplandbouw, het stikstof- en klimaatbeleid en kan in de toekomst breder worden ingezet.