© 2024 SURF
Onze steden zijn in transitie. De binnenstedelijke bouw van woningen met nieuwe vormen van mobiliteit, vergroening in hoge bebouwingsdichtheden werken door in de straatruimte. Die gedeelde publieke ruimte tussen de gebouwen is cruciaal voor de leefkwaliteit en well-being van inwoners. Met de bouw van 900.000 nieuwe woningen tot 2030 is de impact nauwelijks te overschatten. Gemeenten bepalen de kaders en stellen de regels ervoor, maar de daadwerkelijke keuzes en uitwerkingen worden met ontwerpbureaus gemaakt. Deze mkb-ers hebben urgent behoefte aan meer evidence-based kennis of de gangbare opwerpoplossingen inderdaad de well-being versterken, welke nieuwe oplossingen mogelijk zijn en kennisuitwisseling hierover.
Met dit mkb-vraagstuk focusten we op het ontwerp en beleving van de straatruimte op ooghoogte, samen met een consortium van ruimtelijk ontwerpbureaus, brancheorganisaties en een reflectiegroep van opdrachtgevers en wetenschappers. Het onderzoek analyseerde de straatruimtes in tien nieuwe verdichtingsgebieden (waaronder: Duin, Hyde Park, Little C, Merwede, Overhoeks en de NDSM-werf), testte ontwerpoplossingen op de ervaring van de gebruiker met neuroarchitectuur en vragenlijsten, en spoorde met artificial intelligence referentieplekken voor nieuwe projecten op. De inpassing van groen en nieuwe vormen van mobiliteit waren hierbij belangrijke dwarsthema’s.
Hieruit blijkt dat de “stedenbouw van de scherf” leidt tot nieuwe gebiedstypen waarbij een nieuw type hoven de straatruimtes vormen. De gebruiker zoekt houvast in de al bestaande ontwerpkwaliteiten. Er is een duidelijk patroon in de waardering onder gebruikers voor dezelfde straatbeelden, maar bewoners en passanten drukken hun voorkeuren sterker uit dan bezoekers. De invloed van ontwerpoplossingen op de beleving en restoratieve ervaring is zichtbaar; variatie, ritme, getrapte hoogbouw vangt de aandacht en zorgt voor leesbaarheid en begeleiding. De onderzoeksresultaten zijn gepresenteerd op het eindsymposium met expositie en gepubliceerd in diverse publicaties voor praktijk, onderwijs en wetenschap.
Onze straten zijn in transitie: Verdichting door de bouw van 1 miljoen nieuwe woningen in de bestaande stad; de versnippering van nieuwe vormen van (deel)mobiliteit; vergroening; installaties en objecten voor energietransitie; de introductie van biobased en circulaire materialen; de verschraling van het winkelaanbod; de introductie van heel nieuwe typen woonmilieus. Allemaal werkt door in de straatruimte; de gedeelde publieke ruimte tussen de gebouwen die cruciaal is voor de leefkwaliteit en well-being van inwoners.
Het maken van de straatruimte vindt gefragmenteerd en geleidelijk plaats. Met de bouw van 1 miljoen nieuwe woningen de komende tien jaar is de impact echter nauwelijks te overschatten. Gemeentelijke overheden bepalen de kaders en stellen de regels, maar de daadwerkelijke keuzes en uitwerkingen worden door ontwerpbureaus gemaakt. Deze MKB-ers twijfelen of de gangbare opwerpoplossingen inderdaad de well-being versterken. Zij hebben urgente behoefte aan meer evidence based kennis hierover, vernieuwde ontwerpoplossingen en kennisdeling.
Met deze mkb-vraag gaat dit onderzoek aan de slag. Dit onderzoeksvoorstel richt zich op de straatruimte op ooghoogte, de nieuwe verdichtingslocaties, drie gebruikersgroepen (bewoners, passanten, bezoekers) en de impact op well-being van de huidige ontwerpoplossingen, mede in relatie tot nieuwe vereisten vanuit personenmobiliteit en vergroening.
Hiertoe hebben we een consortium samengesteld van architectuur, stedenbouw, landschapsarchitectuurbureaus, brancheorganisaties en een reflectiegroep van ruimtelijk opdrachtgevers en interdisciplinaire internationale academici. We bouwen voort op ons exploratieve onderzoek Sensing Streetscapes en de daarin geteste nieuwe technologieën (artificial intelligence en eye-tracking-technologie uit de neurologie) en zetten die in om de impact van ontwerpoplossingen op de well-being van gebruikers van de straatruimte te meten – en tussentijdse resultaten in te zetten om een cultuur van reflectie en innovatie in de praktijk van de ruimtelijke ordening aan te jagen.