Hoogbegaafdheid De meester de baas

Doordat binnen het primair onderwijs steeds meer aandacht komt
voor hoogbegaafdheid, is professionalisering van leerkrachten hierin
noodzakelijk. Dit heeft aanleiding gegeven om te onderzoeken hoe
de leerkracht het beste tegemoet kan komen aan de
onderwijsbehoefte van een hoogbegaafde leerling en in hoeverre
serious gaming, waarin geëxperimenteerd kan worden zonder
ethische bezwaren, hierin kan ondersteunen.
Binnen het project ‘De Meester de Baas’ is een interactieve serious
game ontwikkeld en bijbehorende reflectie, om als team in gesprek te
gaan over hoogbegaafdheid in relatie tot de houding van de
leerkracht. In de game ervaar je in een digitale schoolomgeving
verschillende aspecten van hoogbegaafdheid. Je speelt verschillende
levels om het eigen beeld over hoogbegaafdheid vorm te geven door
bijvoorbeeld kenmerken te verzamelen die bij jouw beeld passen en
een scenario te doorlopen met een fictieve hoogbegaafde leerling. In
de game wordt geen oordeel gegeven over de prestatie van de
spelers, zodat iedereen zich vrij kan voelen om met elkaar in gesprek
te gaan en zijn of haar mening te delen.
Door het gesprek te starten vanuit de gameresultaten, ontstaat
structuur in het gesprek en worden relevante praktijksituaties
gekoppeld aan verschillende aspecten van hoogbegaafdheid.
Leerkrachten gaan tijdens het gesprek samen met hun team op zoek
naar de overeenkomsten en verschillen in de resultaten. Waarom
heeft iemand bepaalde keuzes wél gemaakt en iemand anders niet,
zijn vragen die inzicht geven in het beeld en houding ten opzichte van
hoogbegaafdheid.
Door middel van de interventie is het voor de leerkrachten mogelijk
om hun eigen denkbeeld te herwaarderen, dit af te zetten tegen het
beeld van andere leerkrachten of het teambeeld. Mogelijke
conclusies zijn dat het huidige kennisniveau onvoldoende is, het
beeld van hoogbegaafdheid verruimd kan worden of dat een
positievere houding ten opzichte van hoogbegaafde leerlingen
wenselijk is. De interventie daagt uit tot het uitspreken van een
professionaliseringsbehoefte, zodat er hernieuwde aandacht is voor
het herkennen en erkennen van de hoogbegaafde leerling in het
primair onderwijs.

Veel leraren kennen de verschillen tussen hoogintelligente en hoogbegaafde leerlingen niet. Dit zorgt voor handelingsverlegenheid. Enerzijds bij het signaleren van de leerling, anderzijds bij het afstemmen van begeleiding op de onderwijsbehoeften en dat in de klas tot uitvoer brengen. Hoogbegaafde leerlingen die onderpresteren worden vaak niet opgemerkt of voor lastig aangezien. Als hoogbegaafdheid wel vroeg gesignaleerd wordt, duikt vaak het vooroordeel op dat hoogbegaafde leerlingen er vanzelf wel zullen komen, waardoor de juiste begeleiding niet wordt gegeven. Dit alles brengt met zich mee dat hoogbegaafde leerlingen last kunnen krijgen van demotivatie, dat ze gaan onderpresteren, zich lastig gedragen of zelfs depressief kunnen worden.

In dit onderzoeksproject wordt onderzocht of serious gaming kan ondersteunen in het creëren van meer inzicht bij leraren in hoogbegaafdheid en in het effect van hun eigen gedrag in relatie tot een hoogbegaafde leerling. Zodat ze vervolgens hun pedagogisch-didactische vaardigheden met betrekking tot begeleiding van hoogbegaafde leerlingen kunnen verbeteren. Uitgangspunten zijn het vergroten van kennis over het onderwerp bij de leraar en het veranderen van attitude en gedrag door de denk- en belevingswereld van het hoogbegaafde kind te laten ervaren. Interactie en een open houding zijn belangrijke randvoorwaarden. Gaming is een methodiek voor het verbeteren van de interactie en participatie. De game als concrete tool, versterkt met een didactische handleiding, stimuleert de motivatie om te ontdekken wat onderlinge verschillen zijn. Internationaal onderzoek heeft aangetoond dat serious gaming succesvol kan worden ingezet in een educatieve, sociale setting.

We beogen een serious game te ontwikkelen voor twee spelers: de leraar en de hoogbegaafde leerling. Een hoogbegaafde leerling en een leraar zoeken elk op hun eigen niveau een weg en creëren daarmee onbekende perspectieven voor hun medespeler. Het beoogde resultaat is een verbeterd inzicht in hoogbegaafdheid en onderwijsbehoeften zodat de leraar beter kan begeleiden en het onderwijs beter kan afstemmen op de onderwijsbehoeften van hoogbegaafde leerlingen.