Geldzorgen en gezondheid; eerste stappen naar een integrale aanpak

Geldzorgen hebben impact op gezondheid en daar merken zorgprofessionals ook veel van:
zorgmijding, vragen over behandelingskosten, adviezen die niet worden opgevolgd en klachten
die voortkomen uit chronische stress. Allemaal zaken die de behandeling kunnen belemmeren.
Het kan voor de patiënt van groot belang zijn dat zorgprofessionals vragen naar de financiële
situatie. De eerstelijnszorg is een belangrijke vindplaats van schuldenproblematiek. Bijna een op
de vijf huishoudens in Nederland worstelt met betalingsachterstanden of ernstigere schulden.
Zorgprofessionals kunnen eraan bijdragen dat zij eerder hulp krijgen en zo eerder uit hun
schuldensituatie kunnen komen. Dat kan helpen om gezondheidsklachten van patiënten te
verminderen.
Ook paramedici hebben patiënten in hun praktijk waarvan zij vermoeden dat er geldzorgen
spelen. Zij willen hen graag helpen om in contact te komen met hulpverlening om de geldzorgen
aan te pakken. Om deze professionals te ondersteunen is er in het project Geldzorgen en
Gezondheid een interventiepakket ontwikkeld. De producten uit het interventiepakket zijn
ontwikkeld samen met professionals en getoetst in de praktijk. Ook hebben we een online
training ontwikkeld en georganiseerd. In twee bijeenkomsten is ingegaan op het signaleren en
bespreekbaar maken van geldzorgen en het warm verwijzen van patiënten met geldzorgen naar
het sociaal domein en schuldhulpverlening.
Het interventiepakket bestaat uit verschillende producten (zoals een 'signalenkaart geldzorgen',
ijsbrekers om hierover het gesprek aan te gaan, situatieschetsen waarin geldzorgen boven tafel
komen, en een flyer 'hulp bij geldzorgen') en een leidraad waarin achtergrondinformatie staat
over hoe de paramedicus deze kan gebruiken in de eigen praktijk of werkomgeving en over hoe
dit onderwerp binnen de organisatie kan worden opgepakt. Bijvoorbeeld in de professie van
fysiotherapeut, ergotherapeut, mondhygiënist, tandprotheticus, tandarts, optometrist of
orthoptist of diëtist. Dit is geen uitputtend rijtje. Elke zorgverlener die dat wil, mag en kan de
leidraad en het interventiepakket naar eigen inzicht benutten.

Door het ontwikkeling van een instrument dat geldzorgen signaleert, wordt een startpunt gecreëerd voor een gesprek en kan een burger worden doorverwezen of kan hulp bij geldzorgen (op termijn) onderdeel gaan uitmaken van een integraal plan. Ook geeft het de zorgprofessional direct informatie over de mogelijke aanpak van de gezondheidsproblemen. Iemand met grote geldzorgen zal mogelijk extra kosten vermijden en wellicht geen gebruik maken van specialistische zorg waarmee extra kosten zijn gemoeid. De zorgprofessional kan helpen door met de patiënt bespreken wat hij zelf kan doen, hem wegwijs te maken rondom zorgverzekeringen en rekening te houden met de kosten van inhoudelijke adviezen (zoals goedkope gezonde voeding, geen elektrische tandenborstels etc.).
Het project heeft ook zijn uitwerking op het onderwijs. De ontwikkelde vragenlijst kan gebruikt worden door de studenten uit het gezondheidsdomein in de HU klinieken en/of (bij Preventieve GezondheidsChecks) in de wijk. Inbedding van de vragenlijst in een interprofessionele context zorgt dat wij bijdragen aan het opleiden van toekomstbestendige T-shaped professionals.

Daarnaast zien we dit project als een eerste stap naar een grotere samenwerking. Op termijn zou het instrument kunnen uitgroeien tot screeningsinstrument waar ook andere sociale problemen (huisvesting, eenzaamheid, relatieproblemen, opvoedkundige uitdagingen) in worden opgenomen. Alle kennis die we op doen in dit project/traject willen ook nadrukkelijk gebruiken voor deze vervolgstap.

Het beoogde productresultaat is een vragenlijst waarmee zorgprofessionals op een snelle en efficiënte wijze kunnen signaleren of er geldzorgen zijn die de aanpak van de zorgvraag of gezonde leefstijl, danwel de burger belemmeren te participeren in de samenleving. De vragenlijst is intern gevalideerd en er is uitgezocht in welke vorm (app, website, papieren screening) de vragenlijst omgezet kan worden in een screeningsinstrument. De daadwerkelijke omzetting valt buiten de scope van dit project.