© 2024 SURF
Lagetemperatuur verwarmingssystemen (e.g.: warmtepompen) zijn een essentieel onderdeel van overgang
naar een gasvrije gebouwde omgeving. Op korte termijn blijven echter ook besparende aanpassingen aan
bestaande CV-installaties belangrijk, zoals het verlagen van de aanvoertemperatuur. Een lagere
aanvoertemperatuur leidt tot een lagere retourtemperatuur en verhoogt de ketelefficiëntie. Bij een HR-ketel
zorgt een lagere retourtemperatuur er namelijk voor dat er meer condensatiewarmte uit rookgassen kan
worden teruggewonnen.
Er is onderzoek gedaan naar (1) de mate van energiebesparing door het verlagen van de
aanvoertemperatuur in bestaande cv-installaties, (2) de business case voor deze maatregel, (3) het risico op
comfortklachten bij lagere aanvoertemperaturen en (4) eenvoudige methoden voor het optimaliseren van de
aanvoertemperatuur. Deze vragen zijn verkend middels data-analyse en twee bestaande experimentele
datasets.
In de ‘Verwarmingstest’ van Milieu Centraal hebben bewoners de cv-aanvoertemperatuur verlaagd naar
50ºC en zijn zij gevraagd naar hun comfortbeleving, woningkenmerken, en hun gasverbruik. Middels deze
dataset is gezocht naar verbanden tussen gebouwkenmerken en het aandeel woningen dat comfortabel
bleef bij de verlaagde aanvoertemperatuur. De meest bepalende woningkernmerken zijn geïdentificeerd.
Ook zijn data-gedreven modellen ontwikkeld die de mate van geschiktheid van een woning voorspellen voor
een lage aanvoertemperatuur.
Dit onderzoek geeft een overzicht van de te verwachten gasbesparing van laagdrempelige maatregelen aan
bestaande cv-installaties op basis van wetenschappelijke literatuur. Ook is geprobeerd om middels dataanalyse de gasbesparing door een lagere aanvoertemperatuur te kwantificeren. Hiervoor zijn gegevens
gebruikt uit het Warming-Up (WUP) onderzoeksproject waar door Deltares en Feenstra metingen zijn
verricht aan de cv-installaties van 220 woningen. Deze data bleken echter ongeschikt voor dit doeleinde.
In toekomstig onderzoek zal de ontwikkelde methode toegepast worden op een recentere versie van de
Verwarmingstest dataset met meer data-punten die verzameld zijn tijdens een koudere winter. Tevens zal de
WUP dataset ingezet worden om andere energiebesparende maatregelen, zoals het lager zetten van de
thermostaat, te verkennen.
De overgang naar een gasvrije gebouwde omgeving is een belangrijke doelstelling van de energietransitie. Daartoe wordt veel onderzoek gedaan naar het potentieel van lage-temperatuur verwarmingssystemen in bestaande woningen, zoals warmtepompen. Het zal echter nog even duren voordat alle bestaande CV-installaties zijn vervangen. Daarom blijven korte termijn besparingen door aanpassingen aan bestaande CV-installaties belangrijk, zoals door verlaging van de aanvoertemperatuur en waterzijdig inregelen. Veel verwarmingsinstallaties zijn namelijk overgedimensioneerd nadat veel woningen zijn nageïsoleerd. Echter kwantitatief inzicht in de daadwerkelijke besparingen die zonder comfortverlies te realiseren zijn ontbreekt nog. Ruwe schattingen variëren van 2 tot 7%. Daartoe zijn theoretische analyses niet voldoende en is empirisch onderzoek is noodzakelijk. Ook blijkt dat weinig woningeigenaren hiervan op de hoogte zijn en dat installateurs nog zelden deze diensten aanbieden of de klant hierop attenderen.
Het energieadviesbureau Energiepaleis (MKB), TVVL (Kennisplatform installatietechniek), FedEC (beroepsvereniging energieadviseur) en MilieuCentraal (consumentenvoorlichting) hebben daarom de HvA gevraagd om onderzoek te doen ter onderbouwing van de kennisoverdracht naar de praktijk, de dienstverlening en verdienmodellen van installateurs en energie-adviseurs en ter versterking van de consumentenvoorlichting. Het laatste zal de vraag naar dienstverlening vergroten.
De onderzoeksvragen zijn betrekking op: 1) kwantitatieve besparing; 2) comfortaspecten; 3) verdienmodellen voor dienstverlening; en 4) kennislacunes en hoe deze aan te pakken. Klankbordgroepen van installatiebedrijven en energie-adviseurs zullen betrokken worden bij uitvoering en resultaten van het onderzoek. TVVL en FedEC zullen haar kennis- en leerkanalen inzetten. Het KIEM onderzoek zal samenwerken met het lopende empirische onderzoek naar lage-temperatuur verwarmingssystemen.
Dit onderzoek valt binnen het thema Energietransitie en Duurzaamheid: het betreft de ontsluiting van een significante energiebesparingsoptie; het versterkt de valorisatie van innovatie door het ondersteunen van nieuwe dienstverlening door de installatie- en adviessector; en tenslotte de beroepspraktijk en de consumentenorganisaties (de klanten) werken samen aan een gemeenschappelijke vraagstelling.